Tatariaid y Volga

Grŵp ethnig Tyrcig sydd yn frodorol i'r rhanbarth rhwng Afon Volga a Mynyddoedd yr Wral yn nwyrain Rwsia Ewropeaidd yw Tatariaid y Volga. Maent yn byw yn bennaf yn Tatarstan a Bashkortostan, dwy weriniaeth sydd yn rhan o Ffederasiwn Rwsia. Tatariaid y Volga ydy'r grŵp ethnig ail fwyaf yn y ffederasiwn, ar ôl y Rwsiaid. Mwslimiaid Swnni o'r traddodiad Hanafi ydynt, a nhw oedd y bobl gyntaf yn y byd Mwslimaidd i gyflwyno diwygiadau crefyddol ac addysgol, ac i ddadlau dros ryddid cenedlaethol i bobloedd dan dra-arglwyddiaeth drefedigaethol.^[1] Tatareg, neu Datareg Kazan, yn y teulu ieithyddol Tyrcaidd, yw'r iaith genedlaethol. Gellir olrhain y Datareg llenyddol yn ôl i'r 14g, ac mae arysgrifau hynaf yr iaith yn dyddio o'r 11g. Defnyddiwyd yr wyddor Arabeg hyd at 1927, yr wyddor Ladin o 1927 i 1940, a'r wyddor Gyrilig ers 1940.

Mae union darddiad y bobl hon yn ansicr, ond yn gyffredinol mae ysgolheigion yn cytuno eu bod yn disgyn o'r Bolgariaid, pobl Dyrcig led-nomadaidd a gymysgai'n ddiweddarach â llwythau'r Llu Euraid, a'r Ffiniaid Dwyreiniol (grwpiau Wralaidd gan gynnwys y Permiaid a Ffiniaid y Volga). Mae sawl teip ethnig iddynt, gan gynnwys y Ffinnig (gwallt golau a llygaid glas), y Cawcasaidd, ac yn brin y Mongolig (yn debyg i'r Casachiaid).^[1] Buont yn genedl sefydlog ers talwm, yn wahanol i'r bobloedd Dyrcig nomadaidd, ac weddi colli hen strwythur y llwyth a'r clan.

1. ↑ ^{1.0 1.1} Felipe Fernández-Armesto (gol.), The Peoples of Europe ail argraffiad (Llundain: Times Books, 1997), t. 357.